Autor: p.olejarczyk, Data publikacji: 2010-11-17 17:22:00
25 listopada o godzinie 11:00 w Parku Oruńskim rozpocznie się uroczystość odsłonięcia pomnika Tatarów. Weźmie w niej udział m.in. prezydent Bronisław Komorowski. Inwestycja ta budzi jednak emocje wśród niektórych mieszkańców Oruni.
Pomnik można oglądać w Parku Oruńskim już od tygodnia. Przedstawia tatarskiego Ułana na koniu.
- Ta postać symbolizuje wielu tatarskich żołnierzy, jacy stanęli do walki w szeregach Legionów Brygadiera, a późniejszego Marszałka, Józefa Piłsudskiego – mówi Waldemar Kowalski, osoba odpowiedzialna za organizację całej uroczystości, sympatyk tatarskiej kultury.- Warto wspomnieć, że choć byli w wielu oddziałach, to pierwszy Szwadron 13 Pułku Ułanów w całości składał się z Tatarów. Chwalebnym pozostaje też dla Tatarów zaufanie, jakim obdarzył ich Józef Piłsudski. Ceniąc ich wierność i oddanie, to spośród nich wybrał tych, którzy odpowiadali za jego ochronę – dodaje Kowalski.
Z inicjatywą budowy pomnika wyszli przedstawiciele Narodowego Centrum Tatarów. Zabiegali o tę sprawę od kilku lat.
- Szukaliśmy instytucji, które mogłyby wesprzeć nas projekt. Sprawa nabrała przyspieszenia pod koniec zeszłego roku. Będzie to jedyny pomnik Tatarów w Polsce – opowiada Jerzy Dżyrdżys Szahuniewicz, prezes Narodowego Centrum Tatarów Rzeczypospolitej, które mieści się w Parku Oruńskim.
Jaki koszt?
Pieniądze na budowę pomnika pochodzą z dwóch źródeł. 100 tysięcy złotych wyłożyła wspierana z ogólnopolskiego budżetu Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
- Najpierw trwały konsultacje odnośnie ostatecznej formy pomnika. Na początku tego roku etap rozmów się zakończył. Zdecydowaliśmy się przeznaczyć nasze środki na wykonanie w brązie odlewu całej figury – informuje Adam Siwek, naczelnik Wydziału Krajowego ROPWiM.
Do tej inwestycji „dorzuciła się” również gmina.
- Tatarzy zamówili sobie konia i postać z szabelką. Ale zapomnieli, że trzeba jeszcze to wszystko na czymś umieścić. Gmina wybudowała fundament i postument pomnika. Koszt tych prac szacujemy na 50 tysięcy złotych – mówi Mieczysław Kotłowski, dyrektor gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni.
Dlaczego w tym miejscu?
Niektórym mieszkańcom Oruni nie podoba się lokalizacja pomnika. Przekonują, że „Tatar” powinien stać w innym miejscu Parku Oruńskiego.
- Osoba, która wybrała to miejsce na ustawienie pomnika, chyba nie zastanawiała się dłużej niż minutę. Przecież tam zimą tłumy dzieciaków zjeżdżają na sankach, latem grają w piłkę, a w czasie festynu stoi wielka scena. Czy naprawdę to był taki kłopot, aby postawić go w innym miejscu? – pyta Mateusz Korsztun, 18-latek z ulicy Rubinowej.
- Ta górka była najlepsza do zjeżdżania. Pamiętam, że szalałem tutaj jako dzieciak. I ostatnio też często widziałem w tym miejscu pełno maluchów. Teraz z górki będą wjeżdżali prosto w pomnik. Ktoś znakomicie to ustawił – ironizuje Maciej Kochanowski, 23-latek, mieszkaniec ulicy Związkowej.
Plany i prestiż
Z takim postawieniem sprawy nie zgadza się Szahuniewicz.
- Zanim ktoś powie coś takiego, warto byłoby, aby zajrzał do planów rewitalizacji Parku Oruńskiego. Tam jest wszystko wyjaśnione. Jest miejsce na nasz pomnik. Ale jest i miejsce na saneczkową górę. Dzieci będą zjeżdżać za przedszkolem. Ten pomnik nikomu nie będzie przeszkadzał – przekonuje.
- Mieszkańcy Oruni powinni spojrzeć na całą sprawę z szerszej perspektywy. To jedyny taki pomnik w tej części Europy Wschodniej. To znacznie podniesie prestiż tej dzielnicy – argumentuje Kowalski.
Prezydent Komorowski na Oruni
W Uroczystości odsłonięcia pomnika weźmie udział wielu znamienitych gości. Znajdzie się wśród nich Bronisław Komorowski – Prezydent RP (wraz ze swoją matką Jadwigą), który sprawuje Honorowy Patronat nad Uroczystością. 25 listopada w Parku Oruńskim
zobaczymy także m.in. delegacje Tatarów z Tatarstanu Federacji Rosyjskiej i Konsulów Generalnych Rosji, Białorusi i Ukrainy. Pełną listę gości znaleźć można na końcu niniejszego artykułu.
Trochę historii
Wspomniany w artykule Waldemar Kowalski przygotował krótką informację na temat stsounków polsko-tatarskich na przestrzeni dziejów.
„Tradycja wspólnej historii oręża polskiego i tatarskiego nawiązuje do wielu, niestety często już zapomnianych wydarzeń. Wśród kart dziejów polsko – tatarskich są m.in. zmagania z Zakonem Krzyżackim. W tym roku obchodziliśmy piękną 600- letnią rocznicę bitwy pod Grunwaldem w 1410 r. Niewielu pewnie pamięta, że u boku polsko – litewskich wojsk nie zabrakło Tatarów. Dowodził nimi osobiście Chan Dżelal Ed Din. Krwi tatarskiej nie zabrakło również w innych trudnych dla Polski momentach. Była w czasie Potopu Szwedzkiego, w licznych wojnach z Moskwą, czy też w trakcie Odsieczy Wiedeńskiej. Związani z Polską Tatarzy nie opuścili jej również we wrześniu 1939 r. Byli wśród zamordowanych w Katyniu. W szeregach polskich wojsk bili się na wszystkich frontach minionej wojny. Walczyli i ginęli m.in. pod Tobrukiem i pod Monte Cassino. Jak podkreślają osoby znające temat, niezależnie od wyznawanej religii Tatar był zawsze gotów do śmierci za jego ukochaną Ojczyznę – Polskę.
Wieki wspólnych dziejów sprawiły, że wielu Tatarów osiedliło się na stałe na ziemiach polskich. Szczególnie dużo było ich na Kresach Wschodnich międzywojennej Rzeczypospolitej. Zgodne sąsiedztwo przerwała II Wojna Światowa. Dwa systemy totalitarne faszyzmu i stalinizmu z równą nienawiścią potraktowały na okupowanych ziemiach Polaków i Tatarów. Wielu nie powróciło z syberyjskich zsyłek, wielu innych rozstrzelano, bądź zakatowano w więzieniach i obozach koncentracyjnych.”
Lista gości
1) Mustafa Dżemiliew – Przewodniczący Medżlisu Narodu Krymskotatarskiego,
2) Ribat Czubarow – Zastępca Przewodniczącego Medżlisu Narodu Krymskotatarskiego,
3) Remzi Ilyasov – Wiceprezydent Medżlisu Narodu Krymskotatarskiego,
4) Emirali Ablayew – Mufti Krymu,
5) Tomasz Miśkiewicz – Mufti Rzeczypospolitej Polskiej,
6) Rusłan Jesin - Konsul Generalny Republiki Białorusi w Gdańsku,
7) Włodzimierz Dubczok - Konsul Generalny Ukrainy,
8) Siergiej Puczkow – Konsul Generalny Federacji Rosyjskiej,
9) dr Andrzej Kunert – Sekretarz Generalny Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa,
10) dr Jan Stanisław Ciechanowski - Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych,
11) prof. Marek Belka – Prezes Narodowego Banku Polskiego,
12) Roman Zaborowski -Wojewoda Pomorski,
13) Mieczysław Struk - Marszałek Województwa Pomorskiego,
14) Paweł Adamowicz – Prezydent Miasta Gdańska,
15) Bogdan Oleszek – Przewodniczący Rady Miasta Gdańska,
16) doc. dr inż. Andrzej Januszajtis - Obywatel Honorowy Miasta Gdańska,
17) dr hab. Selim Chazbijewicz, prof. UWM – Uniwersytet Warmińsko Mazurski,
18) dr Stanisław Dumin – Państwowe Muzeum Historyczne w Moskwie,
19) Siergiej Sklarow – Dyrektor Rosyjskiego Centrum Nauki i Kultury w Gdańsku,
20) Piotr Hlebowicz – Przewodniczący Wydziału Wschodniego „Solidarności Walczącej”.