Autor: p.kluz, Data publikacji: 2009-09-22 13:29:00
Główna arteria Oruni, którą przemierzamy w codziennym zabieganiu. Ulica tak dobrze nam znana, a jednocześnie niepoznana. Korzystając z uprzejmości Akademii Rzygaczy i publikacji Instytutu Ulicologii postaramy się prześledzić losy dzisiejszego Traktu w XX wieku.
Naszą podróż Traktem rozpoczniemy od centrum Gdańska. Tutaj odnajdujemy przylegającą do Targu Siennego ulicę Am Petershagener Tor – “Przy Bramie Peterszawskiej” (najprawdopodobniej dzisiejsza Okopowa), którą przemianowano w 1915 roku na Am Mennonitenkirchhof – “Przy Cmentarzu Mennonitów”. Właśnie z tej ulicy oraz części ulicy Zweites Petershagen – “Druga Peterszawa” (numery domów 1 do 50) stworzono w 1922 roku Südpromenade – “Południową Promenadę”. Nowa, wdzięczna nazwa nie wytrzymała jednak politycznej presji nowej ideologii i już w 1933 znowu zmieniła nazwę. Tym razem nadano jej imię "brunatnego bohatera" Günter-Schaffer-Wall.
Jadąc dalej na południe, ulica przebiegała przez posiadłości biskupów chełmińskich, a swoją nazwę Altschottland – “Stare Szkoty” zawdzięczała osiadłym tutaj szkockim tkaczom i kramarzom. Ulica zaczynała się przy Zaroślaku i kończyła między kościołem św. Ignacego i wylotem ul. Sandomierskiej. Po wojnie, w 1945 Günter-Schaffer-Wall i Altschottland połączono i nazwano Oruńska 1.
Okolica rozciągająca się od dzisiejszego zjazdu na Podmiejską do byłego kina “Kosmos” (dzisiaj stacja paliw Lotos) nazywana była Hopfenbruch (Chmielniki), a przecinająca ją część Traktu – Stadtgebiet – “Teren Miasta” (w sensie "należący do Gdańska"). Dalszy odcinek nosił nazwę Hauptstraße – “Główna” i prowadząc obrzeżem starego centrum Oruni kończył się u wylotu byłej Schulstraße – “Szkolna” (Gościnna). Od tego miejsca, aż po Lipce ciągnęła ostatnia część dzisiejszego Traktu, Südstraße – “Południowa”.
Politycznym zawirowaniom nie oparła się również dalsza część dzisiejszego Traktu. W 1933 roku połączono ulice Südstraße, Hauptstraße i południowy odcinek Stadtgebiet, między wylotem Wurstmachergase i początkiem Hauptstraße, by uzyskanej tym sposobem okazałej ulicy nadać imię kolejnego "brunatnego bohatera" – Horst-Wessel-Straße. W 1945 roku odcinkowi składającemu się z byłych Stadtgebiet i części Hauptstraße nadano niewyszukaną nazwę Oruńska 2, natomiast pozostałej części Traktu – Oruńska 3.
Również po wojnie nasza ulica nie oparła się wpływom politycznym i w 1949 r. po połączeniu PPS i PPR w PZPR połączono wszystkie trzy ulice Oruńskie, i cały ten połączony twór nazwano ulicą Jedności Robotniczej. Nazwa ta, znajoma do dzisiaj wielu orunianinom przetrwała do końca okresu PRL. Początek lat 90. XX wieku przyniósł nowe wartości i pomysły na nazwy ulic. Niedalekie położenie Wzgórza Św. Wojciecha i tradycja dawnych traktów prowadzących przez Orunię sprawiły, że dzisiaj do centrum miasta jeździmy Traktem Świętego Wojciecha. Jak długo będziemy cieszyć się aktualną nazwą? Tego nie wiemy. Z pewnością jednak kolejne pokolenia, idee i ideologie odcisną swoje piętno również w nazwie naszej ulicy.
Na koniec, za Instytutem Ulicologii i Akademią Rzygarzy, ciekawostka dla romantyków. Odcinek byłej Hauptstraße, a ściślej biorąc wału Raduni, między mostami u wylotu ul. Dworcowej i Parkiem Oruńskim, do końca wojny zwany był – Kussallee – “Aleją Pocałunków”.
źródło: Akademia Rzygaczy,
http://danzig.at/index.php?id=81,317,0,0,1,0,
za: Danziger Einwohnerbuch 1937/38, T II, S. 309